Op zoek naar een nieuwe locatie
Het financiële hart van Duitsland, met sterke tradities in wetenschap en onderwijs en een internationale focus: Frankfurt heeft het allemaal. De Frankfurt School of Finance & Management past perfect in dit plaatje. Na zeventig jaar geleden als de ‘Bankakademie’ te zijn begonnen, is de businessschool nu een van de meest gerenommeerde universiteiten voor bankieren, financiën en management in Duitsland. De businessschool is de afgelopen jaren gestaag gegroeid en de campus begon te klein te worden om deze dynamische ontwikkeling bij te benen. Het team ging daarom op zoek naar een nieuwe locatie en een nieuw gebouw dat aan verschillende eisen tegelijk kon voldoen – geen eenvoudige opgave.
Heel voorzichtig
In samenwerking met het stadsbestuur besloot de Frankfurt School om naar de Adickesallee te verhuizen, een centrale locatie in het noordelijke deel van Frankfurt. Deze locatie was zeer zorgvuldig gekozen. Dit maakte het mogelijk om de businessschool te integreren in de zogenoemde ‘Campusmeile’ (campusmijl). Dit is een as die bij de Goethe-Universität begint, langs de Frankfurt School en de Nationale Bibliotheek van Duitsland loopt en bij de Frankfurt University of Applied Sciences eindigt. Ten tweede heeft de locatie ook een traditionele band met de wereld van financiën. Eerder stond op deze plaats het gebouw van de Oberfinanzdirektion, de belangrijkste regionale financiële overheidsinstantie. Dit oude gebouw had een gevel die opgetrokken was uit tegels in verschillende tinten rood. De kleuren leken te veranderen afhankelijk van het licht en de hoek waaronder je ernaar keek. Eind 2014 werd het gebouw gesloopt.
Fotografie Sem Shayne / Gregor Ramaekers
Mosa-tegels werden ook
voor het interieur gebruikt
Architectuurwedstrijd met een complexe opdracht
Het team van de Frankfurt School besloot om een internationale architectuurwedstrijd uit te schrijven om de juiste oplossing te vinden. De opdracht van de wedstrijd was complex en eiste dat er aandacht zou worden besteed aan verschillende aspecten.
Allereerst was er het praktische aspect. Het nieuwe gebouw moest iedereen kunnen herbergen die werkzaam was op de businessschool: hoogleraren, studenten en ander personeel. Er moest ook studentenhuisvesting worden opgenomen, zodat er een sterk campusleven zou ontstaan – iets wat bij de oude opzet van de school niet mogelijk was.
Het tweede aspect was de leeromgeving. In plaats van klassieke klaslokalen te bouwen, was het doel om leren en onderwijzen in een zeer open en samenwerkingsgerichte vorm mogelijk te maken. Communicatie, uitwisseling en samenwerking waren de sleutelwoorden die moesten worden weerspiegeld in de opzet van het interieur. Tegelijkertijd moest de internationale focus van de universiteit worden onderstreept.
Ten derde moest het ontwerp een verbinding tot stand brengen met het oude gebouw van de Oberfinanzdirektion dat eerder op deze plek had gestaan, zodat het nieuwe gebouw de volgende stap in een historische ontwikkeling zou zijn. Omdat de oude Oberfinanzdirektion een echt uniek uiterlijk had, was dit een hele uitdaging voor de deelnemers aan de wedstrijd.
Tot slot – aangezien duurzaamheid ook een belangrijk aspect is voor de businessschool – moesten de gebruikte materialen duurzaam zijn.
Alleen architecten met internationale ervaring en expertise in het ontwerpen van educatieve gebouwen werden uitgenodigd om aan de wedstrijd deel te nemen.
“Als architecten weten we dat licht een van de belangrijkste factoren is bij het leren. Het helpt onze focus en prestaties te verbeteren. Mijn hoop – en ambitie – is dat de gevarieerde, met daglicht gevulde ruimtes in de Frankfurt School of Finance & Management een grote bijdrage zullen leveren aan de essentiële taak van het opleiden van toekomstige werknemers die uitblinken in hun vakgebied en iets teruggeven aan de stad Frankfurt.”
Een duidelijke verwijzing naar het oude gebouw
Uiteindelijk kwam architectenbureau Henning Larsen uit Kopenhagen als winnaar uit de bus. Het ontwerp van dit bureau overtuigde het team omdat het de geschiedenis en traditie van het oude gebouw combineerde met de dynamische, internationale aanpak van de hedendaagse businessschool. Henning Larsen werd daarom aangesteld als de hoofdarchitect. Architectenbureau MOW nam ook deel aan het project en kreeg de leiding over het beheer en de planning van het nieuwe campusproject. De gevel speelde een belangrijke rol in het combineren van geschiedenis en traditie met dynamiek en een internationale uitstraling: het ontwerp van Henning Larsen had een gevel met rode tegels; dit was een duidelijke verwijzing naar het oude gebouw. Het internationale aspect wordt weerspiegeld door de vijf torens, die ieder een continent voorstellen. Binnenin wordt het gebouw gekenmerkt door de zogenoemde ‘Zeil des Wissens’ (Straat van Kennis). Deze ruimte vormt een soort kloof tussen de torens en is een centrale ontmoetingsplek voor iedereen. Alle belangrijke functionele ruimtes, zoals het hoofdauditorium, het leercentrum, het restaurant en de delicatessenwinkel, zijn hiermee verbonden. Dat geldt ook voor de kantoren voor studentenzaken, seminarruimtes en studieruimtes. De Zeil des Wissens is geïnspireerd op het belangrijkste winkelcentrum in Frankfurt en plaatst dit in een educatieve context.
Werner Frosch, partner en algemeen directeur van het kantoor van Henning Larsen in München, vat zijn idee voor een modern educatief gebouw samen. “Ons doel voor het gebouw was om een ruimte te creëren met een zeer inspirerende sfeer, waarin mensen kunnen werken en elkaar kunnen ontmoeten. Het gebouw krijgt een levendig karakter dankzij zijn gebruikers: mensen lopen in en uit, studeren, werken, lezen een boek en communiceren met elkaar. Het hoofdatrium, de Zeil des Wissens, is een ruimte die specifiek geschikt is voor studenten en medewerkers. Het is een plek waar gewerkt en gestudeerd kan worden, maar waar je ook feesten kunt organiseren en kunt dansen. Tegenwoordig studeren studenten niet meer thuis. Ze gaan naar de universiteit om in een sociale omgeving te zijn. En omdat leren plaatsvindt door kennisoverdracht tussen studenten tijdens informele sociale interacties, moet een universiteit daar een kader voor bieden. Op de Frankfurt School of Finance & Management bieden we een grote verscheidenheid aan lesruimtes, van de traditionele grote collegezaal tot intieme seminarruimtes in Harvard-stijl en open teamwerkruimtes. Allemaal zijn ze verbonden met de Zeil des Wissens om de natuurlijke menselijke nieuwsgierigheid, het leggen van contacten en het op gang brengen van een dialoog te stimuleren.”
De school maakt een sterk
campusleven mogelijk.
“De Frankfurt School is een dynamische organisatie. Deze dynamiek wordt weerspiegeld in het kleurenspel. De gevel is onderdeel geworden van onze branding.”
Hoewel het idee van Frosch voor de universiteit behoorlijk modern en toekomstgericht is, besteedde hij speciale aandacht aan het integreren van de geschiedenis van het bouwwerk in het nieuwe gebouw. Een centraal element hierin is de gevel. Professor dr. Nils Stieglitz, de president van de Frankfurt School, benadrukt het belang van de gevel: “De gevel is ons visitekaartje; hij heeft een grote invloed op het gehele gebouw. Ons doel was om er iets heel bijzonders van te maken – niet te donker, niet saai, maar ook in staat om te integreren in zijn omgeving en de geschiedenis van het gebouw te laten voortduren.” Klaus Ringsleben, de bouwdirecteur van de school, was nauw betrokken bij het vinden van een passende oplossing. Tijdens een vakbeurs in München trad hij in contact met gevelleveranciers en materiaalfabrikanten. Zijn taak was om de juiste leverancier en het juiste materiaal te vinden – en tegelijkertijd op duurzaamheid te focussen. “We streven naar een Platinum-certificering voor onze campus, het hoogst mogelijke niveau.” Voor Ringsleben lag de uitdaging in esthetiek, technische aspecten en financiële overwegingen. Op de beurs in München maakte hij ook kennis met Mosa en begon hij een intensieve dialoog met het bedrijf. Samen met een aantal collega’s bezocht Ringsleben de tegelfabriek in Maastricht en startte hij diepgaande gesprekken met de ontwerpers van Mosa. “We waren erg onder de indruk tijdens ons bezoek. Het gesprek ging altijd zowel over de esthetiek die wij met het gebouw tot uitdrukking wilden brengen als de technische oplossingen die Mosa biedt. Wat mij echt overtuigde bij Mosa was de geschiedenis van het bedrijf, de organische ontwikkeling, het brede assortiment dat wordt geboden en de gedrevenheid om tot een architectonisch aantrekkelijke oplossing te komen.”
Voordat een oplossing met Mosa werd besproken, liep het oorspronkelijke ontwerpidee van Werner Frosch het risico om op de plank te blijven liggen omdat alle andere oplossingen te duur waren of niet aan de duurzaamheidseisen voldeden.
Nauwe samenwerking met een gemeenschappelijk doel
De ideale oplossing voor de Frankfurt School werd alleen bereikt dankzij een zeer nauwe en efficiënte samenwerking tussen alle betrokkenen. Mosa, Werner Frosch en Klaus Ringsleben werkten als een team van drie partners en hadden ook direct contact met elkaar waar dat vereist was voor elke taak binnen het project. Dit was zeer gedetailleerd werk, het creëren van de geschikte kleuren, het vinden van de juiste oplossing voor het bevestigen van de tegels aan de gevel – en tot slot het verzekeren dat alles binnen het algehele ontwerpconcept paste.
De kleur was een belangrijke factor in het ontwerpproces. In samenspraak met Mosa werd een unieke tegelkleur ontwikkeld die herinneringen oproept aan de traditionele rode kleuren van het oorspronkelijke gebouw. De partners doorliepen een kleurmengproces dat uit diverse rondes bestond voordat de definitieve tinten waren gevonden. Het ontwerpteam in Maastricht maakte monsters en experimenteerde met verschillende tinten rood. Verschillende ontwikkelingsrondes en intensieve gesprekken tussen de architect, het team van de Frankfurt School en Mosa resulteerden in een ‘Core Collection Solids’-tegel in Terra Tones met een formaat van 90 bij 90 centimeter. Uiteindelijk werden drie verschillende tinten rode tegels gekozen. Die tegels waren uniek wat betreft kleur, ontwerp en formaat.
Vandaag de dag vormen ze samen de gevel. Het totale effect van het gebouw is het resultaat van het kleurontwerp en het samenspel van de kleuren, maar ook van de interactie van het licht en de verschillende sfeereffecten die in de gevel zijn verwerkt. In de loop van de dag verandert het uiterlijk van de gevel voortdurend. Het is nooit hetzelfde; het is altijd vol leven.
Een dergelijke nauwe samenwerking tussen architect, klant en fabrikant is geen standaardproces. Er was oorspronkelijk geen fabrikant te vinden die de tegels rechtstreeks vanuit zijn bestaande assortiment kon leveren. Mosa ging de uitdaging aan en ontwikkelde iets geheel nieuws.
“Ons doel voor het gebouw was om een ruimte te creëren met een zeer inspirerende sfeer, waarin mensen kunnen werken en elkaar kunnen ontmoeten.”
“Het samenspel tussen esthetiek, technologie en kosteneffectiviteit moet als een drie-eenheid worden gezien.”
Klaus Ringsleben benadrukt ook de technologie achter de gevel: “Ik was vooral onder de indruk van de gedetailleerde oplossing voor het bevestigen van de keramische tegels aan de gevel en het creëren van hoekoplossingen en nauwkeurige voegen in de onderconstructie met die tegels. Dit zijn details die een oppervlakkige beschouwer niet meteen zal herkennen, maar die van bepalende invloed zijn op het algehele uiterlijk.”
Wanneer het project vanuit Mosa’s perspectief wordt bekeken, wordt nogmaals duidelijk hoe speciaal dit project was. Enerzijds was de projectduur erg kort: de voltooiing van het complete project nam slechts één jaar in beslag. Aan de andere kant was het een zeer grootschalig project waarbij veel mensen betrokken waren. De eerste stap was te verzekeren dat Mosa aan de Duitse technische vereisten voor de certificering van de gevel zou kunnen voldoen. Nadat hiervoor was gezorgd, verliep het project zeer soepel. Bert Prevoo, Technical Sales Engineer, vat zijn indruk van het project samen. “Ondanks dat het een zeer grootschalig project was, liep alles op rolletjes. De communicatie tussen de partijen was open en respectvol. Het was belangrijk dat iedereen hetzelfde doel voor ogen had, ook al had elk lid van het team zijn eigen ideeën. Ik wou dat elk project zo zou lopen.”
Cruciale factor: duurzaamheid
Tot slot heeft de Frankfurt School, naast het ontwerp en de juiste technologie, altijd een sterke focus op duurzaamheid behouden. De school vertrouwde op de diensten van een certificeringsadviseur om de Platinum-certificering te behalen.
In Mosa trof de Frankfurt School een partner met dezelfde filosofie. Omdat duurzaamheid een kernwaarde voor Mosa is, was er geen probleem. Dankzij zijn Cradle to Cradle Silver-certificering kon Mosa vertrouwen op bestaande processen om aan alle vereisten te voldoen. Voor de speciale tegels werden de standaardprocedures gebruikt, zodat het Mosa-team zich volledig kon concentreren op het ontwerpproces en zich geen zorgen hoefde te maken over andere normen voor grondstoffen of productieprocessen. Met deze aanpak kon Mosa een positieve bijdrage leveren aan de inspanningen van de Frankfurt School op dit terrein.
“Vanuit een onderwijsperspectief biedt het nieuwe gebouw ruimte om creatieve lesmethoden toe te passen. Het creëert veel kansen om elkaar te ontmoeten.”
Terugkijkend op het project als geheel, haalt Klaus Ringsleben drie aspecten naar voren en hoe deze nauw met elkaar zijn verbonden. “Het samenspel tussen esthetiek, technologie en kosteneffectiviteit moet als een drie-eenheid worden gezien. De oplossingen die Mosa bood waren in dit opzicht goed uitgebalanceerd, zeker voor onze structuur.” Uiteindelijk was de beslissing om Mosa-tegels te gebruiken – niet alleen voor de gevel, maar ook voor de buitenvloer en binnenin het gebouw – voor alle betrokkenen een logische stap. Zo werd de uitstraling van de buitenkant voortgezet in de binnenruimten, wat de algemene filosofie achter het gebouw versterkt.
Nils Stieglitz is compleet tevreden met het resultaat van dit project. “Het kostte me moeite om me voor te stellen hoe de hele gevel eruit zou zien toen ik de tegelmonsters zag die Mosa had geproduceerd, maar ze verzekerden me dat het zou werken.” Nu lijken de kleuren van de tegels te veranderen wanneer het daglicht verandert. “De Frankfurt School is een dynamische organisatie. Deze dynamiek wordt weerspiegeld in het kleurenspel. De gevel is onderdeel geworden van onze branding. Ik zie het zo dat het hele gebouw een plezierige ernst uitstraalt. Dit nieuwe gebouw is precies wat we hadden gehoopt: gebouwd op de fundamenten van onze geschiedenis en een voorbode van de dynamische toekomst die voor ons ligt. Wat wil je nog meer?”
In de woorden van het Cradle to Cradle Products Innovation Institute: “Cradle to Cradle-materialen worden toegepast met respect voor hun intrinsieke waarde en hun bruikbare levensduur in gerecyclede of zelfs geüpcyclede producten, met een waarde en technologische geavanceerdheid die groter kunnen zijn dan die van de oorspronkelijke producten.”
Projectdetails
Project: | Frankfurt School of Finance & Management |
Architect: | Henning Larsen Architects |
Locatie: | Frankfurt (Duitsland) |
Oplevering: | 2017 |
Mosa-serie: | Terra Tones, Core Collection Solids |
Inspiratie
Meer informatie
Wij stellen hoge eisen aan de advisering en ondersteuning. Dit betekent dat we actief het gesprek opzoeken en interesse tonen in wat u beweegt. U heeft vragen over dit projecten of de mogelijkheden voor uw project bespreken?
Contact Mosa