Montessorischool Maastricht
Maurer United Architects
Monumentale renovatie met natuurlijke materialen
“Architectuur is een nogal conservatieve sector. Bij het renovatieproject van de Montessorischool in Maastricht merkten we dat weer. Je kunt sec naar het gebouw en de voorgenomen renovatie kijken, maar vanuit onze optiek moet je als architect zo’n gebouw in. De diepte in. Dus ook de gebruikers en hun omgang met het gebouw leren kennen en van daaruit schetsen en tekenen.” Aan het woord is Nicole Maurer van Maurer United Architects (MUA) uit Maastricht. Een bureau waarvan de ontwerpen als signatuur een grenzeloze diversiteit hebben.
Maurer: “Sinds 1998 realiseren mijn partner Marc Maurer en ik projecten waarbij we verder kijken dan ons eigen vakgebied. We zoeken elke keer weer naar teamleden uit andere geestverwante en vaak niet vanzelfsprekende disciplines, zoals graffitiartiesten, VJ's, DJ's, modeontwerpers en gameontwikkelaars. We gaan daarmee over de grenzen van architectuur en ontwikkelden zo in de afgelopen jaren nieuwe ontwerpvisies en onconventionele werkwijzen voor diverse doelgroepen. Ons huidige werk bestaat tegenwoordig, naast nieuwbouwprojecten, ook uit transitie- en herbestemmingsopgaven, waaronder schoolgebouwen. De renovatie van de door Frits Peutz ontworpen Jan van Eyck Academy (1958) in Maastricht is daar een voorbeeld van.”
Monumentale renovatie
Met inmiddels een klinkend portfolio werd MUA in 2012 uitgenodigd door het schoolbestuur van MosaLira in Maastricht om mee te denken over de renovatie van één van hun schoolgebouwen in de binnenstad: de Montessorischool. Maurer: “Bij dit project waren het de ouders die aan de bel trokken. De school was na twintig jaar dringend toe aan een opknapbeurt. Toiletten waren verouderd en tegels in gangen en andere ruimtes kapot. De ouders formuleerden een minimale opdracht voor het bestuur met een kleine make-over en huidige normen als uitgangspunten. Het schoolbestuur pakte de handschoen op en nodigde ons uit om een sober plan te maken voor het verven van het gebouw en het plaatsen van nieuwe toiletten. Maar het pand was natuurlijk wel een monument! Ontworpen door niemand minder dan Alphons Boosten. We waren enthousiast en zagen veel kansen en mogelijkheden, vooral vanwege de ruimtelijke overmaat van het gebouw ten opzichte van nieuwbouw scholen.”
Natuurlijke materialen uit de omgeving
Boosten, aanhanger van het radicaal modernisme en tijdgenoot van de eerder genoemde Peutz, ontwierp begin vorige eeuw met name kerken, woonhuizen en scholen. Zijn uitgangspunt was utopisch ontwerpen; hij wilde de leefomgeving van arbeiders verbeteren en daarbij zoveel mogelijk werken met natuurlijke materialen. Vooral materialen die in de omgeving voorhanden waren of konden worden geproduceerd, zoals bakstenen, tegels, mergel, hout of staal hadden zijn voorkeur. Met dat gevoel voor omgevingscontext was hij zijn tijd ver vooruit. MUA nam zijn ontwerpgedachten over. Maurer: “Hoewel we eerst wilden werken met gietvloeren, vanwege het contrast met het monumentale en strak hiërarchische karakter, hebben we toch tegels toegepast. Met de Cradle to Cradle-tegels van Mosa konden we, net als Boosten, ook binnen de context van de omgeving ontwerpen en renoveren. Door het gebruik van tegels bleef bovendien het monumentale karakter bewaard. Daarbij keken we wel bij elke ruimte naar de functionaliteit. In de gangen, toiletten en keuken kozen we voor keramiek, terwijl in de aula linoleum is gelegd. Het geheel biedt een rustige en strakke basis waar de schoolkinderen zelf meer expressie en kleur aan geven. Nu het project volledig klaar is en de school weer is gestart, blijkt dat de geslaagde renovatie ook het dagelijks werken ten goede komt en dat gebruikers op een respectvolle wijze met hun gebouw omgaan. De sfeer is ten positieve veranderd.”
Maatwerk versterkt authentieke karakter
Het plan van eisen dat MUA kreeg, was minimaal. En dat terwijl de Montessorischool een verscheidenheid aan stijlen kent. Niet alleen is er het aan de straatkant gelegen imposante Boosten monument met zijn hoge ramen en donkere en strakke lijnen, maar ook is aan de achterzijde een kerk en een later toegevoegd industrieel bouwwerk. Een uitdaging kortom. Maurer knikt bevestigend: “We zagen ondanks de diverse stijlen veel mogelijkheden en wilden redeneren vanuit zowel de veelkleurigheid van het Montessorionderwijs zelf, het feit dat het gebouw een Kindcentrum herbergt, de mogelijkheid om de doorstroom in de verschillende gebouwen te verbeteren als natuurlijk het monumentale karakter.”
“We zaten echter met uiteenlopende partijen aan tafel, die ieder hun eigen meningen en verwachtingen hadden. We spraken niet alleen met het bestuur, maar ook met andere bij de school betrokken partijen, zoals ouders, het docententeam, de directie en de afdeling onderwijs en monumenten- én welstandscommissie van de gemeente Maastricht. Bovendien was de ervaring binnen de schoolorganisatie met monumentale renovatieprojecten logischerwijs minimaal en het budget beperkt. Te krap eigenlijk om alle ideeën goed uit te voeren. We hebben dus concessies gedaan aan de visie die we hadden om een mix, maar ook een contrast te zoeken in de waardering voor het monumentale karakter en de toepassing van het gebouw als Kindcentrum. Toch hebben we uiteindelijk met aandacht voor details kunnen werken. We hebben bakelieten handgrepen aangebracht, de verlichting geoptimaliseerd en met behulp van Mosa zachte overgangen van de betegelde vloeren naar de randen kunnen maken. Dat maatwerk was belangrijk voor het behoud van het authentieke karakter van de school. Het gebouw heeft door de minimale renovatie bovendien de flexibiliteit behouden, waardoor het in een later stadium eventueel ook door andere partijen kan worden gebruikt.”
Mosategels als signatuur
“In dit project hebben we gemerkt dat basisonderwijs een specifieke procesaanpak vraagt qua voorbereiding van het ontwerp en de uitvoering op locatie. Er zijn veel betrokken partijen, die ieder deskundig zijn binnen een eigen specialisme. Het samenbrengen van en communiceren over het ontwerp, de planning en de ambitieniveaus is complex en vereist aandacht voor verwachtingenmanagement. De grootste uitdaging voor ons als ontwerpers was echter het hedendaagse open Montessorionderwijs in een van origine gesloten kloosteromgeving te laten functioneren. Het interpreteren van het monumentenbeleid - waarbij de vroegere harde eisen voor strakke contrasten tussen oud en nieuw zijn verdwenen - zorgde daarbij voor houvast. Het maakte dat wij meer naar het monument toe konden werken en het karakter in stand konden houden.” Maurer glimlacht: “In dit project hebben we bovendien hernieuwd kennisgemaakt met Mosa. We hebben in hun Mosa Design Studio in Maastricht weer kunnen zien wat een mooie accessoires zij produceren binnen hun tegelcollecties. De plinten en de verscheidenheid aan tegels qua kleur en formaat zijn bovendien uitdagend. We gebruiken de kleine ivoorzwarte tegels van Mosa graag en passen ze op diverse manieren toe voor verschillende projecten. Zo ontstaat in ons werk toch een signatuur.”
Projectdetails
Project: | Montessorischool Maastricht |
Architect: | Maurer United Architects |
Locatie: | Maastricht |
Oppervlakte: | 800 m2 |
Oplevering: | 2016 |
Mosa-serie: | Global Collection, Scenes, Colors |
Het project is mede gesubsidieerd door de Provincie Limburg.
Inspiratie
Meer informatie
Wij stellen hoge eisen aan de advisering en ondersteuning. Dit betekent dat we actief het gesprek opzoeken en interesse tonen in wat u beweegt. U heeft vragen over dit projecten of de mogelijkheden voor uw project bespreken?
Contact Mosa